Speechen als Obama

september 9, 2013

“Grote sprekers zijn:  ‘echt in het moment aanwezig’ en tegelijkertijd ‘naar binnen en naar buiten’ gericht.”

……aldus Johan Simons, regisseur in Zomergasten op zondag 18 augustus 2013. Kernachtiger en mooier kan het bijna niet geformuleerd. Toon Hermans, Jeroen Willems en Obama kunnen dat….. Het is alleen de echt grote performers gegeven. Niet iedereen…… Maar misschien kunnen we een beetje afkijken, is het een klein beetje te leren? En hoe dan? En wat is ‘in het moment’ en naar ‘binnen en naar buiten’ eigenlijk precies? Boeiend als Obama, Toon Hermans of Jeroen Willems…dat gunnen we iedereen. En wat zou het fantastisch zijn voor publiek als we dat allemaal goed zouden kunnen: nooit meer saaie colleges of congressen…

In Zomergasten werd een fragment van Toon Hermans uitgezonden. Daarin laat hij zijn assistent tijdens de voorstelling ‘even’ een tennisracket voor hem halen buiten uit zijn auto. Vervolgens gaat hij op zijn gemak staan wachten. Hij loopt wat op en neer, kijkt de zaal in, fluit wat, maakt een opmerking over een deuntje dat hem te binnen schiet. Het publiek is helemaal mee. Het is prachtig te zien: hij neemt de tijd en durft ‘niets te doen’ terwijl het publiek naar hem kijkt en hij staat gewoon te wachten…. helemaal niet saai. Integendeel, het publiek hangt aan zijn lippen, lacht en reageert. In het onderstaande fragment zit hij, weer op zijn gemak, te mopperen over zijn verjaardag:

‘Tijd durven nemen’ heeft effect. Veel sprekers hebben het gevoel dat ze het publiek voortdurend moeten entertainen, dat er de hele tijd interessante, grappige dingen gezegd moeten worden en dat er vooral geen stilte mag vallen. Het is ook moeilijk, er is veel tegelijkertijd aan de hand in het hoofd van de spreker: ben ik wel verstaanbaar, vergeet ik niets, kunnen ze mijn trillende knie zien, horen ze de bibber in mijn stem, vinden ze het wel leuk, vinden ze mij wel leuk, waarom lachen ze niet om deze grap? Al dit soort gedachten plagen de spreker en maken onzeker. En uit onzekerheid gaan de meeste mensen versnellen alsof ze denken: ‘laat het dan maar zo snel mogelijk afgelopen zijn’. Maar misschien is het grootste cadeau dat je een publiek kunt geven wel dat je rustig naar jezelf laat kijken en dat je je niet verstopt achter papieren, een powerpoint of haastige grappen.

Tijd durven nemen, naar je durven laten kijken is super belangrijk.

Kijk hoe Obama dat doet! Tegelijk kun je ook zien wat ” binnen en buiten zijn” is.

Obama kijkt rustig rond. Hij neemt de reactie van zijn publiek echt tot zich en je ziet hem het moment afwachten om door te spreken. Hij wacht tot het applaus klaar is, reageert even op kleine gebeurtenissen in zijn publiek, schiet in de lach. Hij houdt contact met zijn publiek maar ook met zichzelf, je ziet hem het moment timen om door te spreken, je ziet dat hij soms nog even wacht. Dat is naar binnen en naar buiten zijn. Dit wisselt elkaar razendsnel en voortdurend af. Hij reflecteert als het ware op zijn spreken terwijl hij bezig is. Hoe prettig is dat om naar te kijken!

En tenslotte nog een klein fragment van Jeroen Willems die Jojo zingt. Dat is natuurlijk weer anders omdat de timing door de muziek bepaald is. Er is geen vrijheid om te wachten. Het contact met het publiek verloopt anders. Niet rechtstreeks als bij een speech maar indirect via de muziek en de vertelling. Je ziet hoe hij het verhaal vult met zijn denken en zijn emotie. Zijn concentratie naar binnen en naar buiten.