Rutte een monoloog, Obama een dialoog op het Correspondents’ Dinner

februari 15, 2016

Afgelopen woensdag 10 februari was het Nederlandse Correspondents’ Dinner. Mark Rutte mocht speechen en dat deed hij met verve. Hij sprak goed en duidelijk. Heldere keuzes in de intonatie, glashelder te volgen. Een prettige stem en mooie uitspraak. Echt goed gedaan!

En toch….en toch miste ik iets….

Waarom werd ik niet echt mee gezogen? De speech leek goed geschreven, grappen kwamen aan. Onze premier leek niet overdreven zenuwachtig.

Was het misschien een beetje snel allemaal? Zat hij misschien een beetje vast geplakt aan zijn papier en katheder? Wat miste ik toch? Na een tijdje voelde ik mijn belangstelling verflauwen.

Ik surfte naar het Amerikaanse Dinner en zag Obama. En opeens zag ik het grote verschil. In het filmpje hieronder heb ik een aantal fragmenten aan elkaar geplakt van beide. Geen mooi filmpje hoor maar je kunt wel verschillen zien.

De president praat mét de zaal en onze premier praat tégen de zaal. Premier Rutte is vooral een zender. En dat doet hij zeer voortvarend. Maar hij praat, wij luisteren en lachen. Hij ageert en het publiek reageert. Maar de reactie van het publiek heeft geen invloed op de nieuwe actie van Rutte. Hij lijkt de reactie van het publiek ook geen moment tot zich te laten doordringen. Hij wacht hooguit even tot de zaal uitgelachen is. Dat doet hij al luisterend, kijkend op zijn papier.

Terwijl Obama een echte dialoog aan lijkt te gaan met de zaal. Hij kijkt de zaal in en ziet hoe er gereageerd wordt, hij wacht dan terwijl hij kijkt, neemt dan het besluit om verder te spreken en kijkt op zijn papier. Hij speelt samen met het publiek. Als een acteur. Een keten van actie-reactie. Geven en ontvangen en dan weer geven. Daardoor ontstaat er een levendig spel tussen Obama, het publiek en de inhoud. Hij speelt echt samen met zijn luisteraars. Er  ontstaat een heel prettig en afwisselend ritme. Je weet niet precies hoe lang hij stil zal zijn, wat hij zal doen. Dat is heel erg leuk voor de luisteraar want je voelt dat jouw reactie invloed heeft. Zoals Michelle Obama kennelijk even een signaal geeft (al dan niet afgesproken) waardoor hij even stopt en kijkt. Hij lijkt echt in de lach te schieten, wacht dan weer even. De ontregelingen die Obama toelaat vanuit het publiek maken het verrukkelijk.

Onze premier kijkt af en toe schielijk de zaal in met pretoogjes maar neemt niet de tijd om de lachsalvo’s uit de zaal te ontvangen en daar spontaan op te reageren. Daardoor krijgt zijn toespraak een eentonig ritme. Obama kijkt de zaal aan. Van Rutte zien we vaak zijn kruin omdat hij omlaag kijkt op zijn papier. Hij houdt alles strak in de hand en dat is jammer. Eigenlijk doen wij als publiek er niet toe. We zijn niet echt samen aanwezig. Er gebeurt daardoor ook niets onverwachts.

En het onverwachte is juist zo leuk! Het blijkt dat mensen dolgelukkig worden van onverwachte dingen. Van serendipiteit. Een paar weken geleden hield de wetenschapper-onderzoeker Alexander Grit op de Toneelacademie in Maastricht een geweldige lezing over dit begrip. Hij legde uit hoe ons welzijn en onze creativiteit gestimuleerd worden door ‘de ongezochte vondst’. De wereld is er stiekem vol van: penicilline, post-it notes etc… Serendipity maakt de vakantie waar je autopech kreeg en vervolgens geholpen werd door een lokale familie waar je mocht blijven eten en die net een groot bruiloftsfeest hadden waar je voor werd uitgenodigd, tot een ervaring die je nooit meer vergeet. De lezing beleefde haar hoogtepunt aan het einde van de avond. Een filmpje dat gedurende de speech alsmaar niet wilde openen, was aan het einde van de avond opeens geladen en liet de computer zelfstandig opstarten. Tot grote hilariteit van de studenten die inmiddels door alle interessante aspecten van het begrip gegrepen waren. Grit heeft kennelijk grip op serendipiteit :)).

Terug naar Obama. Hij neemt pauzes, kijkt en wacht… reageert. Het onverwachte speelt opeens een rol. Wat gun ik onze premier Rutte deze vrijheid!

Dat pauzes een adembenemend effect kunnen hebben wist ook Alan Rickman als Sneep: